İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Türkiye’de kurulan ilk iki bölümden
biridir. Kurulduğu ilk yıllardan itibaren, eğitimin yanı sıra arazi çalışmalarıyla arkeolojik bilgi
üretimine büyük katkı sunmuş, arkeolojik mirasın açığa çıkarılıp anlaşılarak korunmasına
öncülük etmiştir. Arkeoloji Bölümü, Türkiye’de çağdaş ve bilimsel arkeolojinin gelişiminde
etkili olmakta; İnsan ve kültürünü teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan çeşitli
yönleriyle ele alan araştırmalar yapmaktadır.
Arkeolojik araştırmalar, insanlığın geçmişini bütüncül bir şekilde sunacak bilgi birikiminin
yanı sıra kapsamlı arkeolojik malzeme koleksiyonlarının oluşmasını sağlamıştır. Anabilim
dalı bünyelerindeki koleksiyonların kapsamı, arazi çalışmaları kadar, iş birliği yapılan
kurumların katkı ve bağışlarıyla gelişmiştir. Arkeoloji Müzesi’nin içeriğini de bu
koleksiyonlar oluşturmaktadır.
Müze koleksiyonunun ana kaynağını, Halet Çambel tarafından kurulan “Prehistorya Anabilim
Dalı Koleksiyonu” oluşturmaktadır. Çekirdeği, 1940’lı yıllarda Ankara Müzesi’nden bağış
olarak alınan ve o dönemde Alişar, Alacahöyük, Yumuktepe, Tarsus Gözlükule ile Van Kalesi
gibi önemli yerlerden gelen tabakalanmış kazı örneklemeleriyle oluşturulan bu koleksiyon,
sonrasında Boğazköy, Hacılar, Phrigya ile Hasköy kazılarında açığa çıkarılarak yayınlanan,
ancak müzelerin almak istemediği çanak çömlek parçalarıyla zenginleştirilmiştir. İlk yıllardan
itibaren Kurt Bittel, Halet Çambel, Robert James Braidwood, James Mellaart, Bruce Howe,
Carl Cullberg, Jean Perrot ve Mehmet Özdoğan’ın getirdiği malzemelerle genişleyen
koleksiyonda, Keban ve Atatürk Baraj Göllerinin havzalarından, Ufuk Esin başkanlığında
gerçekleşen kurtarma kazılarından gelen sistemli arkeolojik malzeme örneklemesi de önemli
bir yer tutmaktadır. Zaman içinde Türkiye’nin farklı yerlerinde yapılan arkeolojik
araştırmalarda bulunan, ancak müzelerin istemediği malzemeler de koleksiyona dahil
edilmiştir. Kuzey Amerika, Fransa, Danimarka, Hollanda, Romanya, Macaristan,
Bulgaristan, Irak ve İran’dan gelen yurtdışı parçalarla koleksiyon bugün, Türkiye’nin en
kapsamlı arkeolojik malzeme örneklemesi niteliğindedir. Koleksiyondaki arkeolojik
malzemelerin büyük bir bölümü sergilenebilecek nitelikte olmayan, eser niteliği taşımayan
ancak arkeolojik karşılaştırma malzemesi olarak kullanılan, kırık çanak çömlek parçaları,
yontmataş ve hammadde örneklerinden oluşan laboratuvar malzemesidir. Belirli dönemlere
odaklanan, benzeri nitelikteki koleksiyonlar arkeoloji bölümlerinin tümünde bulunmaktadır.
Bu koleksiyonların sürekliliği, Türkiye’nin tamamına yayılan ve farklı dönemleri kapsayan
arkeolojik projelerle halen sağlanmaktadır.
İlk kez 1961 yılında fişlere geçirilen, 1985 yılında ise Mehmet Özdoğan tarafından
tescillenen, Prehistorya / Tarihöncesi Anabilim Dalı Koleksiyonunun bir bölümü ile Edebiyat
Fakültesi, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Klasik Arkeoloji, Eskiçağ Tarihi, Hititoloji
anabilim dalları ile Sanat Tarihi ve Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım
bölümlerine ait arkeolojik malzemelerin bir kısmı, 2003 yılında yine Mehmet Özdoğan
tarafından bir araya getirilerek “İstanbul Üniversitesi Arkeoloji ve Kültür Tarihi Müzesi”
statüsü kazanmıştır. Müze, 1 Temmuz 2019 tarihinde İstanbul Üniversitesi Rıdvan Çelikel Arkeoloji Müzesi adı
ile ziyarete açılmıştır.